Gezelim, görelim,
tanıyalım, bilelim...
Yolunuz düşer belki bir gün
Elazığ'a. Elazığ anlatılmaz yaşanır ama ben yine de size kısaca tanıtmaya
çalışacağım.
ELAZIĞ
Elazığ ili, M.Ö.
3000'li yıllarda kurulduğu sanılan, Harput kentinin
ovadaki devamıdır. Bu nedenle yıllarca Harput denmiştir. Büyük Selçuklu hâkimiyetinin Anadolu'ya
kayması ile Harput'un Türk yurdu olmasında en önemli savaşın Malazgirt Meydan Muharebesi olduğuna
şüphe yoktur. Nitekim Harput ve çevresi Malazgirt muharebesinden sonra Türklerin eline
geçmiş olup yörede Büyük Selçuklu Devleti'ne bağlı olarak Çubukoğulları Beyliği
kurulmuştur (1085). Harput'un Türkler tarafından alınmasına kadar sadece müstahkem bir
kale hüviyetinde kalan bu yer Türklerle beraber büyüyen bir şehir haline
gelmiştir. Çubukoğulları Beyliği'nin ömrü uzun
sürmemiş (1110) yılında Artukoğulları dönemini başlatmıştır. Bir müddet sonra
Harput Artukluları diye bilinen bağımsız bir beylik kurulmuştur. Harput, (1230)
yılında Moğolların eline geçmiş (1234) yılından itibaren ise Anadolu Selçuklu Devleti'nin hâkimiyeti
altına girmiştir. (1507) yılında Safevilerin eline geçen Harput, 1515 yılında
ise Çaldıran zaferinden sonra Osmanlı hâkimiyetine girmiştir (1516). Mezra
denilen bugünkü yerleşim yerine 1834'de taşınan Elâzığ'a 1862 yılında Abdülaziz’in
tahta çıkışının 5. yılında Hacı Ahmet İzzet Paşa devrinde buraya tayin edilen
Vali İsmail Paşa'nın teklifi ile Mamuret-ül Aziz ismi verilmiştir.
Fakat telaffuzu güç olduğundan halk arasında kısaca El ‘aziz olarak
söylenegelmiştir. Zaman içinde bölgeye eyalet merkezliği yapan şehre 1937
yılında Atatürk tarafından tahıl ambarı
bolluk ve bereket anlamına gelen El ‘azık adı verilmiş olup, zamanla Türkçe ses
uyumuna uygunluğu ve söyleniş kolaylığı nedeniyle Elazığ olarak
kullanılır olmuştur.
RESİM 1: Elazığ ili
Elazığ-Harput
mutfağı yörenin özelliklerine bağlı olarak çok büyük çeşitlilik ve zenginlik
gösterir. İlin kendine has ve kendi ismiyle anılan pek çok yemeği vardır. Bu
yemekler Türkiye'nin birçok yöresinde Elazığ yemeği
olarak yapılmaktadır. Kellecoş, İşgene, Harput köfte, içli köfte, taş ekmeği,
peynirli ekmek (peynir ve şeker), patile, fodula, gömme, ufalama, sırın,
keşkek, tarhana, orcik, dut pekmezi, tulum peyniri, Şavak peyniri, söğürtme,
ışkın, pirpirim, heside, gaygana, pestilli Yumurta, çiğ köfte, dolangel, kalbur
hurması, dilberdudağı, Elazığ'a
has yemek ve tatlılara örnek olarak verilebilir. Yöreye ait üzüm ve cevizden
yapılan orcik ve pestil, tulum peyniri, dut unu, Çedene kahvesi veya lezzetli
Buzbağ şaraplarından, el sanatları ürünleri, iğne oyaları, yerel halılar,
kilimler, bakır ve yemenilere.
RESİM 2: Orcik
orcik
Folklor Elazığ'da
vazgeçilmez bir tutkudur. Klarnet, keman, cümbüş, tambur, kanun eşliğinde
doyulmaz bir musikiye sahiptir Elazığ. Çayda çıra denilince Elazığ gelir aklına
herkesin. Türküleriyle oyunlarıyla musiki kültürünün başkentidir Elazığ.
Sürme beni sürme beni
El gözüne sürme beni
Eşikte itin olam
Kapından sürme beni
Çayda Çıra dinleyelim
içimiz açılsın :)
RESİM 3: Çayda çıra ekibi
HARPUT
RESİM 4: Harput
Harput Kalesi (Süt
Kalesi): Tarihi Harput şehrinin güneydoğusunda, Elazığ ovasına
egemen bir konumda bulunan kalenin Urartular döneminde
inşa edildiği bilinmektedir. Kalenin Roma, Bizans ve Arapların eline geçtiği
tarihi belgelerde mevcuttur. Kale çeşitli dönemlerde onarım görmüştür.
Dikdörtgen planlı kale, iç kale ve dış kale olmak üzere iki bölümden
yapılmıştır. Görkemli burçları halen ayaktadır. Kale hakkında çeşitli efsaneler
anlatılmaktadır. Bir rivayete göre kalenin yapımı sırasında harcın hazırlanması
sırasında su yerine süt kullanıldığı, bu nedenle Harput kalesinin bir adının da
Süt Kalesi olduğu söylenmektedir.
ULU CAMİ Harput’ta Artuklu Hükümdarı Fahrettin Karaaslan
Tarafından M 1156-1157 yılında
yaptırılan camii, Anadolu’daki en eski ve en önemli yapılardan birisidir.
Kentin
en önemli mağarası turizme açılmış olan Buzluk Mağarası'dır. Mağara Harput'tan
4 kilometre uzaktadır. Diğer bir özelliği bu mağaranın yazın serin, kışın ise
sıcak olmasıdır. Eski tarihlerde başta Serince (Şüşnaz) Köyü olmak üzere civar
köylerde yaşayan insanlar yiyeceklerini saklamak amacıyla bu mağarayı
kullanmışlardır.
RESİM 5: Harput Kalesi
RESİM 6: Harput evi
RESİM 7: Elazığ - Harput yol tarifi
Tanıtmaya devam edeceğim takipte
kalın.
